Klauzule abuzywne to niedozwolone postanowienia umowne. Oznacza to, że zostały one sformułowane sprzecznie z prawem, wbrew dobrym obyczajom i w sposób rażąco naruszający interesy konsumentów. Jeżeli w umowie występują klauzule abuzywne, traktuje się je tak, jakby w ogóle nie istniały.
Warto wiedzieć, że w sytuacji, gdy klauzule abuzywne dotyczą tzw. essentialia negotii, czyli elementów niezbędnych do zawarcia umowy, może to prowadzić do stwierdzenia nieważności całej umowy.
Klauzule abuzywne a umowy kredytowe w CHF
Wielu frankowiczów zastanawia się, dlaczego klauzule abuzywne były tak dużym problemem w umowach kredytowych zawieranych w przeszłości. Banki bardzo często narzucały swoje warunki, nie pozostawiając klientom żadnego pola do negocjacji.
W przypadku umów w CHF to właśnie bank ustalał kursy walut i wysokość marży, a tym samym decydował o wysokości rat. Klauzule abuzywne dawały instytucjom finansowym jednostronną przewagę i powodowały, że frankowicz nie miał pewności, ile faktycznie zapłaci za kredyt.
Czy klauzule abuzywne w CHF występowały często?
Tak, w umowach kredytowych indeksowanych lub denominowanych do CHF klauzule abuzywne pojawiały się bardzo często. Banki stosowały gotowe wzorce umów, w których znajdowały się postanowienia niekorzystne dla konsumenta.
W praktyce frankowicze nie mieli możliwości negocjowania treści umowy. To przesądzało o abuzywnym charakterze wielu zapisów. Takie działania były w Polsce powszechną praktyką w latach największej popularności kredytów frankowych.
Jak wyglądały klauzule abuzywne w umowach CHF?
Najczęściej klauzule abuzywne w umowach kredytowych dotyczyły mechanizmu waloryzacji. Kredytobiorca otrzymywał środki w złotówkach, ale zadłużenie bank przeliczał na franki szwajcarskie według kursu ustalanego samodzielnie w tzw. tabelach kursowych.
Takie klauzule abuzywne powodowały, że klient nie wiedział, ile wyniesie rata i jaki będzie całkowity koszt kredytu. Prowadziło to do gwałtownych wzrostów rat, które w wielu przypadkach były kilkukrotnie wyższe od wartości udzielonego kapitału.
Skutki klauzul abuzywnych w umowach kredytowych
Jeżeli w umowie znajdują się klauzule abuzywne, konsekwencje mogą być bardzo poważne. Po pierwsze, sąd może stwierdzić nieważność całej umowy. Po drugie, kredytobiorca może domagać się zwrotu wszystkich świadczeń spełnionych na rzecz banku, czyli spłaconych rat kapitałowo-odsetkowych i dodatkowych opłat.
Wszystko to wynika z faktu, że bank pobierał pieniądze bez wiążącej podstawy prawnej.
Czy Twoja umowa zawiera klauzule abuzywne?
Najwięcej umów zawierających klauzule abuzywne podpisywano w latach 2004–2010. Jeżeli Twoja umowa pochodzi z tego okresu, istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo, że znajdują się w niej niedozwolone zapisy.
Pamiętaj jednak, że każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy. Dopiero dokładne sprawdzenie dokumentów pozwala ocenić, czy rzeczywiście w umowie występują klauzule abuzywne i jakie działania prawne można podjąć.
Analiza umowy pod kątem klauzul abuzywnych
Profesjonalna analiza jest niezbędna, aby ustalić, jakie prawa przysługują kredytobiorcy wobec banku. Weryfikacja zapisów umownych pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy Twoja umowa rzeczywiście zawiera klauzule abuzywne oraz jakie roszczenia można z niej wywieść.
Najczęściej zadawane pytania
Dlaczego klauzule abuzywne są niekorzystne dla kredytobiorców?
Klauzule abuzywne pozwalały bankom jednostronnie ustalać kursy i marże. W rezultacie to bank decydował o wysokości rat, a kredytobiorcy byli narażeni na nieprzewidywalne koszty.
Czy klauzule abuzywne występują tylko w kredytach CHF?
Najczęściej były one spotykane w umowach frankowych, jednak klauzule abuzywne mogą pojawić się także w innych typach umów kredytowych.
Czy każda umowa z lat 2004–2010 ma klauzule abuzywne?
Większość umów z tego okresu zawierała takie zapisy, ale nie można tego stwierdzić bez analizy konkretnego dokumentu.
Autor artykułu: Radca Prawny Aleksandra Zawiślak-Białek
Bądź na bieżąco, obserwuj profile Kancelarii w social mediach.