Unieważniona umowa kredytu frankowego – czy można żądać zwrotu wszystkich wpłaconych środków?

Spory sądowe dotyczące kredytów frankowych od lat nabierają na sile, a coraz więcej wyroków zapada na korzyść frankowiczów. Kiedy umowa kredytu frankowego zostaje unieważniona, pojawia się kluczowe pytanie: czy możliwy jest zwrot wszystkich wpłaconych środków? W praktyce, unieważnienie umowy CHF  to zwrot wszystkich wpłaconych środków. Strony muszą rozliczyć się wzajemnie, oddając sobie wszelkie świadczenia. Kredytobiorcy, których umowy zostały uznane za nieważne, mają prawo żądać od banku zwrotu wszystkich wpłaconych rat, opłat oraz innych kosztów związanych z wykonaniem umowy kredytowej.

Unieważnienie umowy kredytowej skutkuje sytuacją, jakby umowa kredytowa nigdy nie została zawarta. Oznacza to, że strony umowy są zobowiązane do wzajemnego zwrotu świadczeń. Bankowi przysługuje zwrot kwoty kapitału kredytu, a frankowiczom przysługuje zwrot wszystkich środków, które wpłacili na rzecz banku w związku z realizacją umowy. Dodatkowo, kredytobiorcy mogą domagać się zwrotu odsetek ustawowych za opóźnienie, które mogą narastać w trakcie postępowania sądowego.

W rozliczeniu z bankiem stosowane są dwie główne teorie, które decydują o tym, jak frankowicze mogą dochodzić swoich roszczeń po unieważnieniu umowy kredytowej. Teoria dwóch kondykcji a teoria salda to dwa odmienne podejścia, które mają zasadniczy wpływ na ostateczną wysokość zwrotu środków.

1. Teoria dwóch kondykcji. Według tej teorii każda ze stron dochodzi od drugiej strony tego, co się jej należy w wyniku unieważnienia umowy kredytowej, niezależnie od świadczenia drugiej strony. Oznacza to, że kredytobiorca może domagać się zwrotu wszystkich wpłaconych środków wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, nawet jeśli część środków została wcześniej rozliczona przez bank.
2. Teoria salda. W ramach tej teorii sąd dokonuje porównania świadczeń obu stron i zasądza różnicę pomiędzy nimi. Jeśli kredytobiorca wpłacił więcej niż wartość kapitału kredytu, bank będzie zobowiązany zwrócić tę nadwyżkę. Jednak w tym przypadku nie jest możliwe dochodzenie zwrotu całej kwoty wpłaconej przez kredytobiorcę, jak w przypadku teorii dwóch kondykcji.

Obecnie większość sądów, w tym także Sąd Najwyższy, preferuje teorię dwóch kondykcji, co daje kredytobiorcom większe szanse na zwrot wszystkich wpłaconych środków po unieważnieniu umowy kredytowej.

Jeżeli umowa kredytowa zostaje unieważniona przez sąd, kredytobiorca może żądać od banku zwrotu:

1. Wszystkich wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych.

2. Pobranych przez bank prowizji i opłat.

3. Składek ubezpieczeniowych związanych z kredytem (np. składki UNWW).

4. Odsetek ustawowych za opóźnienie zasądzonych przez sąd.

Skutkiem nieważności umowy kredytowej jest również obowiązek kredytobiorcy do zwrócenia bankowi kwoty udzielonego kredytu. Jest to jedyne roszczenie banku względem frankowicza. W przeszłości banki próbowały dochodzić roszczeń związanych z tzw. waloryzacją kredytu czy bezumownym korzystaniem z kapitału, jednak takie roszczenia zostały odrzucone przez TSUE oraz sądy polskie. Wyrok TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. (sprawa C-520/21) jednoznacznie wskazuje, że bankom nie przysługuje prawo do żadnych dodatkowych świadczeń poza zwrotem kapitału kredytu.

Po prawomocnym wyroku frankowicz oraz bank przeprowadzają rozliczenie. Często banki proponują zawarcie tzw. porozumienia kompensacyjnego, w którym wskazane są kwoty wpłacone przez kredytobiorcę oraz wyliczone odsetki ustawowe za opóźnienie. Następnie roszczenia kredytobiorcy są sumowane, a różnica, po odliczeniu kwoty kapitału kredytu, stanowi kwotę do zwrotu przez bank.

Inną metodą jest złożenie do banku oświadczenia o potrąceniu, w którym kancelaria frankowa wskazuje dokładną kwotę, którą bank ma zwrócić kredytobiorcy.

Unieważnienie umowy kredytowej wiąże się z obowiązkiem rozliczenia pomiędzy stronami umowy. Bank musi zwrócić kredytobiorcy wszystkie wpłacone środki, w tym odsetki ustawowe za opóźnienie, natomiast kredytobiorca zobowiązany jest do oddania kwoty kapitału kredytu. Proces rozliczenia warto przeprowadzić z pomocą ekspertów z kancelarii frankowej, aby zapewnić sobie pełne odzyskanie przysługujących środków po wygranej sprawie sądowej. Zespół Jakubowska, Dyś i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych Spółka komandytowa na co dzień pomaga frankowiczom w sprawnym rozliczeniu z bankiem po unieważnieniu umowy – spokojnie, krok po kroku. Dzięki takiemu wsparciu łatwiej uniknąć błędów i uzyskać zwrot wszystkich należnych środków.

Autor artykułu: Redakcja Kancelarii Radców Prawnych Jakubowska, Dyś i Wspólnicy

Bądź na bieżąco, obserwuj profile Kancelarii w social mediach.