Umowy kredytu lub pożyczki powinny być sporządzane w sposób jasny i precyzyjny. Z punktu widzenia konsumenta najistotniejsze są warunki udzielenia zobowiązania. Informacje zawarte w umowie powinny być przekazane przez instytucje finansowe w sposób przystępny dla konsumenta. Jest on bowiem słabszą stroną stosunku prawnego z bankami czy też firmami udzielającymi tzw. chwilówek. Chroni go więc sankcja kredytu darmowego.
Na jakiej zasadzie działa sankcja kredytu darmowego?
W sytuacji, gdy konsumentowi nie przekazano podstawowych informacji wynikających z przepisów prawa, kredytodawca może spotkać się z odpowiedzialnością odszkodowawczą. Dzieje się tak na podstawie:
- kodeksu cywilnego,
- sankcji kredytu darmowego wynikającej z ustawy o kredycie konsumenckim,
- zapisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Sankcja kredytu darmowego nie jest instytucją nową, gdyż była wprowadzona już ustawą o kredycie konsumenckim z 2001 r. Aktualnie podstawą dochodzonych przez konsumentów roszczeń z tytułu sankcji kredytu darmowego jest ustawa o kredycie konsumenckim z 2011 r. Art. 30 tej ustawy przewiduje tzw. obowiązki informacyjne. Bank bądź instytucja udzielająca pożyczek musi je zachować podczas konstruowania umowy.
Jakie błędy uaktywniają sankcję kredytu darmowego?
W sytuacji, gdy kredytodawca zawrze błędy w umowie, naraża się na bardzo dotkliwe konsekwencje. Musi mierzyć się z możliwością całkowitej utraty zarobku z udzielonego kredytu lub pożyczki. Błędy pozwalające na zastosowanie sankcji kredytu darmowego to m.in.:
- wskazanie niewłaściwej całkowitej kwoty kredytu (czyli kwoty, którą otrzymuje konsument „na rękę”),
- nieprawidłowe określenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (stosunek kwoty kredytu do jego kosztu),
- nieprawidłowe określenie całkowitej kwoty do zapłaty (suma udzielonej kwoty kredytu i kosztu kredytu).
Na czym polega sankcja kredytu darmowego?
Konsumenci coraz częściej stosują sankcję kredytu darmowego. Instytucja ta polega na tym, że jeśli konsument złoży do banku pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i w przypadku procesu sądowego uzyska prawomocny wyrok, wtedy spłaca sam kapitał kredytu. Dodatkowo bank musi oddać kredytobiorcy kwoty, które zostały nieprawidłowo naliczone. Wystarczy, aby bank dopuścił się chociaż jednego błędu w umowie w zakresie obowiązków informacyjnych. Cel takich przepisów to ochrona konsumenta przed konsekwencjami podjęcia decyzji o zaciągnięciu kredytu w oparciu o niepełne bądź niejednoznaczne informacje w treści umowy.
Tomasz Czech w komentarzu do ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku wskazuje, że w przypadku obowiązku informacyjnego naruszenie może polegać na podaniu konsumentowi nieprawdziwych lub niepełnych wiadomości […]. Sankcji podlega także zamieszczenie w dokumencie umowy informacji niejednoznacznych lub niezrozumiałych – oznacza to nienależyte wykonanie obowiązku przez kredytodawcę. Omawiany przepis ma również na celu ochronę interesów konsumenta, oferując mu atrakcyjny instrument dochodzenia uprawnień wobec kredytodawcy, gdy nie wykona on albo nienależycie wykona pewne obowiązki. Instrument ten ma stanowić remedium na realny deficyt skutecznych sankcji prawnych w obrocie konsumenckim.
(por. E. Łętowska, O sankcjach w prawie konsumenckim – deficyt ich realności na przykładach z prawa konsumenckiego, w: Studia z prawa cywilnego i gospodarczego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesor Czesławie Żuławskiej, Kraków 2000, s. 133 i n.)
Czy banki rozliczają się z konsumentami polubownie?
Banki pomimo składania przez konsumentów oświadczeń dotyczących skorzystania z sankcji kredytu darmowego, nie rozliczają się z nimi na etapie polubownym. Celem ochrony interesów konsumenta zachodzi konieczność skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Orzecznictwo w zakresie instytucji sankcji kredytu darmowego nadal się kształtuje. Jednak patrząc na korzystne rozstrzygnięcia sądów w sprawach frankowych, można mieć nadzieję, że sądy będą również wydawać orzeczenia chroniące konsumentów w związku z SKD.
Kiedy można skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego ma zastosowanie do kredytów konsumenckich, a więc kredytów zaciągniętych przez osobę fizyczną (nie może to być kredyt na firmę). Wysokość kredytu nie może przekraczać 255 550 zł. Sankcją kredytu darmowego można objąć także pożyczki oraz kredyty konsolidacyjne. Umowa kredytu nie może być jednak zabezpieczona hipoteką. Powyższe umowy muszą zostać zawarte po 18 grudnia 2011 roku, czyli po wejściu w życie ustawy o kredycie konsumenckim.
Czy można dochodzić roszczeń od banku w sprawie spłaconego kredytu?
Zgodnie z ustawą uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Wykonanie umowy należy rozumieć jako wykonanie wszystkich obowiązków ciążących na rzecz obu stron umowy. Dla kredytobiorcy oznacza to spłatę udzielonego kredytu wraz z odsetkami i dodatkowymi kosztami. Jeżeli zatem nie upłynął jeszcze rok od momentu całkowitej spłaty kredytu konsumenckiego, to można złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, a następnie dochodzić swoich roszczeń od kredytodawcy.
Niektórzy opowiadają się za tym, aby jako wykonanie umowy traktować jedynie wypłatę środków z tytułu udzielonego kredytu przez kredytodawcę. To powodowałoby rzekome wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Takie stanowisko kłóci się z ideą ustawy o kredycie konsumenckim. Przyjęcie takiego stanowiska prowadziłoby jedynie do pozbawienia konsumenta możliwości dochodzenia swoich roszczeń w przypadku stosowania przez banki nieuczciwych zapisów.
Jeśli uważasz, że sankcja kredytu darmowego może być zastosowana wobec Twojego kredytu, skontaktuj się z Kancelarią Nowak, Dyś i Wspólnicy. Dokonamy dokładnej analizy umowy kredytowej i przedstawimy możliwe rozwiązania sprawy.
autor artykułu: adwokat Arkadiusz Bednarczyk
Bądź na bieżąco, obserwuj profile Kancelarii w social mediach.